Tersine Mühendislik Nedir?
Tersine mühendislik, günümüzde kopyalama işlemi gibi görünüyor olsa da aslında daha derin anlamlara sahiptir. Tersine mühendislik sadece fiziksel bir ürünü tekrar tasarlamak değildir. Yazılım alanında daha önceden yazılmış bir programı geliştirmek amacıyla kodlarının çözümlenip tekrar kodlanması, biyolojik alanda genlerin çözümlenip hangi genin ne işe yaradığını bulmak ve tarım alanında daha iyi mahsuller elde edilmesi için araştırma yapmak bunlar da bir çeşit tersine mühendislik örnekleridir. Askeri alanda geliştirilmiş bir ürünün sırlarını çözmek ve buna karşıt bir ürün geliştirmek de tersine mühendislik alanına girer. Bizim konumuz ne biyoloji ne de yazılım. Bizim tersine mühendislik kullanım alanımız fiziksel bir ürünün geliştirilmesi amacıyla yeniden tasarlanması, üretimi olmayan veya ithal edilmesi maliyetli olan ürünlerin tekrardan üretimi, CAD datası bulunan bir ürünün üretim aşamasında ortaya çıkan hataları görmek amacıyla çeşitli teknikler ve cihazlar ile sanal veriler elde etmek.
Tersine Mühendislik Yöntemleri
Tersine mühendislik yapabilmek için günümüzde birçok farklı tersine mühendislik yöntemleri geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden en ilkel olanı basit parçalar için kumpas, açıölçer gibi aletler ile el ile ölçüm yaparak çeşitli CAD programları ile tekrardan ürünün modellemesini yapmaktır. Bu yöntemde doğruluk payı düşük olmakta ve basit parçalar için geçerli bir yöntem. Kullanılan diğer yöntemler bir bakıma teknolojiye dayanmakta. Bunlar optik tarama, lazer tarama, koordinat ölçümüne dayana CMM, 3B bilgisayar tomografisi gibi birçok yöntem mevcut. Optik tarama ve lazer tarama iş parçasında istenilen hassasiyete göre tercih edilebilmektedir. CMM cihazlar belirlenen 0 noktasına göre XYZ eksenlerinde belirlenen yoğunlukta ölçüm alarak noktalar koymaktadır. Bu teknikte ölçüm hassasiyeti 1 mikronun altına kadar inebilmektedir. CMM cihazlar ile CAD data mevcut ise işlem tekrarlanabilir. Yüksek hassasiyet gerektiren birçok üretim sahasında kontrol amacıyla CMM cihazlar kullanılabilmektedir.
Bir diğer ölçüm yöntemi ise optik tarama sistemleri. Optik tarama sistemleri temelde ışık ve kamera kullanarak çeşitli renk ve desenler yansıtarak kamera ile çektiği görüntüleri yazılım aracılığıyla önce nokta bulutuna çevirip sonrasında mesh dosyası olarak işlenebilir ve kontrol edilebilir hale getirir. Işık kullandığı için hassasiyet oranı 20 mikron ile 400 mikron arasında değişmekte olup uygun ortam mevcut değilse taramada sapma yaşanması yüksek ihtimal olabiliyor.
Lazer tarama sistemleri ise adından da anlaşılacağı üzere lazer gönderir ve geri alır. Aradaki mesafe ile yazılımda nokta bulutu oluşur ve yazılım ilgili işlemleri yaptıktan sonra mesh dosyası sunar. Lazer tarama optik taramaya oranla daha hızlıdır. Lazer sistemler hızlı veri işleyebildikleri için büyük parçalar taranırken ve büyük tesislerde fazlasıyla tercih edilmektedir.
Tersine Mühendislik Kullanım Alanları
Otomotiv alanında yoğun olarak kullanılmakta tersine mühendislik, kullanım alanı daha Ar-Ge sürecinde başlıyor. Bir otomobil tasarlanıp test aşamasına geldiği zaman üretilen parçalar önce doğru ölçülere sahip mi o kontrol ediliyor. Sonrasında yapılan yol testleri, aşınma testleri gibi testler de yapıldıktan sonra parçanın ne kadar aşındığı, ne kadar bozulduğu bunu görebilmek için üretilen parça tersine mühendislik metotları ile ölçüler CAD dosyası ile karşılaştırılır.
Sonrasında ilgili iyileştirmeler ve hesaplar yapılır. Üretim aşamasına geçen otomobiller, şase montajlandıktan sonra –bazı firmalar CMM, bazı firmalar lazer tarama kullanıyor- rastgele alınan bir şasi üzerinde kontroller sağlanır. Birleşimde bir hata yok ise üretime devam edilir. Fabrika dışında yan sanayii de ise üretilen araçlar için alternatif aksesuar ve yedek parça üretimi için kalıp tasarımında yine tersine mühendislik kullanılmaktadır. Orijinal parça tarandıktan sonra elde edilen veriler ile yan sanayii yedek parça üretimi sağlanır.
Savunma sanayii alanında üretim sonrası kontrolde, bir silah ateşlendikten sonra üzerinde oluşan tahribatların analizinde, bir hava aracı (İHA, SİHA gibi) için uzun bir uçuştan sonra gövdede bir burkulmanın oluşup oluşmadığının analizinde kullanılmakta. Bunun yanında karşı bir firma ya da ülkeden ele geçirilen envanterdeki teknolojilerin çözümlenmesi ve buna karşıt ilgili ekipmanın geliştirilmesi ve tasarlanması süreçlerinde de tersine mühendislik aktif rol oynamaktadır.
Sağlık alanında özellikle dişçilik alanında tarama teknolojileri aktif rol oynamaktadır. Takma diş yapılacağı zaman veya ortodonti alanında bir uygulama yapılacağı zaman ağız için tarayıcılar ile ağzın yapısı CAD ortamında elde edilir ve ona uygun tedavi süreci ilerletilir. Benzer şekilde cerrahi alanında da yaygın olarak kullanılmaktadır. Yüz implantı gibi birçok vücudumuza özel yapılması gereken parçalar da ilgili bölümün taraması yapılıp üretimi yapıldıktan sonra uygulaması yapılmaktadır. Yine protez kol, bacak gibi uygulamalar yaygın kullanım alanlarından bazılarıdır.
